Opłaty oraz należności z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej ulegają przedawnieniu. Dotyczy to zarówno przedawnienia prawa do ustalenia opłat i należności jak i przedawnienia płatności tych zobowiązań na skutek upływu czasu do ich ustalenia.
Jak wynika z art. 22b ust. 3 Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych opłaty i należności z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej są niepodatkowymi należnościami budżetowymi o charakterze publicznoprawnym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wynika stąd między innymi, że do nich będą miały odpowiednie zastosowanie przepisy działu III Ordynacji Podatkowej. W dziale tym znajdują się natomiast przepisy dotyczące przedawnienia zobowiązań podatkowych.
5 lat na przedawnienie
Możliwość ustalenia opłat i należności przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (obowiązek wniesienia należności i opłat). Do takich wniosków należy dojść na podstawie art. 68 ust. 2 Ordynacji Podatkowej, zgodnie z którym do przedawnienia dochodzi jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego lub w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego. Odpowiednie stosowanie tych przepisów, w odniesieniu do obowiązków wynikających z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej, należy tłumaczyć w ten sposób, że obowiązek uiszczenia należności i opłat z tytułu wyłączenia nie powstaje jeżeli od dnia, w którym właściciel gruntu powinien złożyć wniosek o wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej, upłynęło 5 lat. Należy podkreślić jeszcze raz, że okres ten liczymy od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek wniesienia opłat i należności.
Kiedy powstaje obowiązek
Kwestię, kiedy powstaje obowiązek wniesienia opłat i należności z tytułu wyłączenia regulują wprost przepisy Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 1 zd. 2. obowiązek taki powstaje od dnia faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji. Czyli to w tym momencie aktualizuje się przesłanka pozwalająca na uruchomienie biegu terminu przedawnienia. A dokładniej mówiąc, zdarzenie to wyznacza rok kalendarzowy, od końca którego, rozpocznie swój bieg pięcioletni termin.
W orzecznictwie można spotkać się z poglądem, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się dopiero w momencie wydania decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej (lub leśnej). Należy bowiem wskazać, że rozstrzygnięcie o zezwoleniu na wyłączenie gruntu jest odrębnym, od ustalenia należności i opłat, rozstrzygnięciem decyzji organu.
Z poglądem tym trudno się zgodzić. Po pierwsze, jak już wskazano wyżej, obowiązek powstaje w dniu faktycznego wyłączenia, a nie wydania decyzji zezwalającej na wyłączenie. Po drugie, przepis art. 68 ust. 4a Ordynacji podatkowej przewiduje taki sam – pięcioletni – okres przedawnienia również w stosunku do osób, które ukrywają źródła przychodów. Skoro zatem ustawodawca przewiduje skuteczność terminu przedawnienia wobec osób, które celowo działają na niekorzyść fiskusa, to tym bardziej przedawnienie powinno być stosowane wobec osób, które, czasami wbrew swojej najlepszej wiedzy i woli, nie wykonują obowiązku złożenia wniosku o wydanie decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntów i uiszczenia opłat.
Przedawnienie dotyczy również podwyższonych opłat i należności ustalonych na podstawie art. 28 Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Istotne może okazać się również to, że przepisy Ordynacji Podatkowej dotyczące przedawnienia mają zastosowanie również do podwyższonych opłat, które naliczane są w przypadku wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej bez decyzji zezwalającej na takie wyłączenie. Jak wynika bowiem z w/w art. 22b ust. 3 Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych przepisy ustawy o finansach publicznych, a w konsekwencji i Ordynacji Podatkowej, stosuje się również do tych podwyższonych (sankcyjnych) opłat i należności.
Przedawnienie dotyczy zarówno gruntów rolnych i leśnych
Wypada zwrócić uwagę, że art. 22b Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych dotyczy tylko wyłączania z produkcji gruntów rolnych. Norma tego przepisu nie obejmuje gruntów leśnych. Wobec tego nasuwa się wątpliwość, czy przepisy o przedawnieniu będą miały zastosowanie do gruntów leśnych. Należy zdecydowanie opowiedzieć się za taką możliwością.
Podstawą zastosowania przepisów Ordynacji podatkowej o dawności w stosunku do gruntów leśnych będzie tan sam art. 67 § 1 Ustawy o finansach publicznych (ufp). Zmianie ulegają jedynie przepisy odniesienia. O ile w przypadku gruntów rolnych jest to w/w art. 22b to w przypadku gruntów leśnych należy wskazać na art. 60 ufp. Wynika z tego przepisu, że do katalogu niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym należą przychody państwowych funduszy celowych. Z kolei konstrukcję państwowych funduszy celowych regulują przepisy art. 29 ufp. Mając na uwadze powyższe należy przyjąć, że Fundusz Leśny jest państwowym funduszem celowym w rozumieniu ufp. Pogląd ten znajduje trwałe oparcie w doktrynie i orzecznictwie. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny, powołując się na przedstawicieli doktryny, Fundusz leśny zalicza się do funduszy celowych systemu budżetowego, ponieważ przychodami funduszu leśnego mogą być także środki z budżetu państwa (wyr. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 listopada 2019 r., sygn. akt II OSK 3299/17). Podobnie przedstawiciele doktryny zgodnie wskazują, że w świetle ustawy o finansach publicznych, fundusz ten stanowi fundusz celowy (J. Bieluk, K. Leśkiewicz, Ustawa o lasach. Komentarz. Warszawa 2017; por. również Rakoczy Bartosz, Ustawa o lasach. Komentarz, LEX 2011, Radecki Wojciech, Ustawa o lasach. Komentarz, wyd. II, WKP 2017).
Więcej o wyłączeniu gruntu z produkcji rolnej lub leśnej